Nghị Quyết 01 năm 2024 hướng dẫn áp dụng pháp luật trong giải quyết vụ việc về hôn nhân và gia đình

Nghị Quyết 01 năm 2024 của HĐTP Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng pháp luật trong giải quyết vụ việc về hôn nhân và gia đình

Trong những năm qua, tình hình tranh chấp hôn nhân gia đình tại Việt Nam có xu hướng ngày càng gia tăng, số vụ việc ly hôn luôn chiếm tỷ lệ cao so với số vụ việc dân sự đã được Toà án giải quyết. Qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ việc hôn nhân và gia đình, Tòa án nhân dân tối cao thấy rằng việc áp dụng các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 của các Toà án vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc và chưa có sự thống nhất. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng giải quyết vụ việc hôn nhân gia đình và việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên đương sự.

Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP được Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao được ban hành nhằm  hướng dẫn áp dụng pháp luật trong giải quyết vụ việc về hôn nhân và gia đình với một số nội dung hướng dẫn cơ bản về quyền yêu cầu giải quyết ly hôn quy định tại khoản 3 Điều 51 của Luật Hôn nhân và gia đình; Vấn đề giải quyết việc nuôi con khi ly hôn quy định tại Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình; Về nghĩa vụ cấp dưỡng cho con quy định tại khoản 2 Điều 82 của Luật Hôn nhân và gia đình; Về hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên quy định tại Điều 85 của Luật Hôn nhân và gia đình.

Nghị quyết gồm 12 điều, trong đó điểm nổi bật của Nghị quyết liên quan đến việc bảo vệ quyền lợi cho phụ nữ cụ thể:

Theo Điều 2 của Nghị quyết hướng dẫn thì người chồng không có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi theo khoản 3 Điều 51 Luật HNGĐ 2014.

Tại khoản 3 Điều 51 Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định về quyền yêu cầu giải quyết ly hôn được quy định như sau: “Chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi”.

Quy định trên được hướng dẫn cụ thể tại khoản 4 và điểm a khoản 6, Điều 2 Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP theo đó:

“Điều 2. Quyền yêu cầu giải quyết ly hôn quy định tại khoản 3 Điều 51 của Luật Hôn nhân và gia đình

1. “Đang có thai” quy định tại khoản 3 Điều 51 của Luật Hôn nhân và gia đình là khoảng thời gian vợ mang trong mình bào thai và được cơ sở y tế có thẩm quyền xác định cho đến thời điểm sinh con hoặc thời điểm đình chỉ thai nghén.
2. “Sinh con” quy định tại khoản 3 Điều 51 của Luật Hôn nhân và gia đình là thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. a) Vợ đã sinh con nhưng không nuôi con trong khoảng thời gian từ khi sinh con đến khi con dưới 12 tháng tuổi;
2. b) Vợ đã sinh con nhưng con chết trong khoảng thời gian dưới 12 tháng tuổi kể từ khi sinh con;
3. c) Vợ có thai từ 22 tuần tuổi trở lên mà phải đình chỉ thai nghén.
4. Chồng không có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn trong khoảng thời gian dưới 12 tháng tính từ ngày vợ sinh con hướng dẫn tại điểm a, điểm b khoản 2 Điều này hoặc ngày đình chỉ thai nghén hướng dẫn tại điểm c khoản 2 Điều này.
5. Trường hợp vợ đang có thai, sinh con thì chồng không có quyền yêu cầu ly hôn mà không phân biệt vợ có thai, sinh con với ai.
6. Trường hợp vợ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì chồng không có quyền yêu cầu ly hôn mà không phân biệt con đẻ, con nuôi.
7. Trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo thì việc xác định quyền yêu cầu giải quyết ly hôn của chồng như sau:
8. a) Chồng của người mang thai hộ không có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn khi vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi;
9. b) Chồng của người nhờ mang thai hộ không có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn khi vợ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi hoặc khi người mang thai hộ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi”.

Như vậy, người chồng không có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn trong khoảng thời gian dưới 12 tháng tính từ ngày vợ sinh con hoặc ngày đình chỉ thai nghén và không phân biệt vợ có thai, sinh con với ai. Trường hợp vợ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì chồng không có quyền yêu cầu ly hôn mà không phân biệt con đẻ, con nuôi. Ngoài ra điều luật còn quy định chồng của người mang thai hộ, chồng của người nhờ mang thai hộ không có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn khi vợ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi hoặc khi người mang thai hộ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi.

Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2024.